Aşırı hareketlilik, dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, dürtüsellik (impulsivite) şeklinde açığa çıkan psikiyatrik sorunlardan biridir. DEHB, kişiyi ömür boyu takip edebilecek bir hastalık olduğu gibi çocuklarda daha sık gözlemlenir ve yaş ilerledikçe -genellikle- belirtilerini kaybeder. Çocuk yaşlarda başlayan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuğun ömür boyu yaşam kalitesini etkileyebilecek güçte bir problemdir ve muhakkak teşhis/tedavi edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG)'nün bir alt tipidir. ÖÖG olarak bilinen 3 ana güçlük; disleksi, diskalkuli ve disrafi genellikle dikkat eksikliği ile birlikte gözlemlenir. Şimdi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu türlerini inceleyelim:
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar bazı davranışlarıyla gözetmenlere ipucu verirler. Örnek: çocuğunuzun sizi dinliyormuş gibi görünüp aslında dinlemediğini, sürekli başka hayallere daldığını gözlemliyor olmak dikkat eksikliği belirtilerinden biri olabilir. Bir oyunu veya faaliyeti tamamlamadan diğerine geçmek ve bunu sürekli tekrarlıyor olmak da dikkat eksikliği belirtileri arasında yer alır.
DEHB bazen de aşırı hareketlilik şeklinde kendini gösterir. Bu yüzden DEHB belirtileri düşünüldüğünde dikkat eksikliği belirtileriyle, hiperaktivite belirtilerini ayrı ayrı incelemekte fayda var.
HATIRLATMA: Bunlar sadece ipuçlarıdır. Kendi kendinize dikkatsiz veya hiperaktif teşhisi koyup “kızımda/oğlumda dikkat bozukluğu var” demek kesinlikle yanlış bir yaklaşımdır.
Şeklinde görülen davranışlar dikkat eksikliği belirtileri olarak değerlendirilebilir ancak dehb tedavisi için mutlaka uzman desteği alınmalıdır.
Bilimsel ve eğlenceli dikkat egzersizleri çözerek dikkat eksikliğine önlem alabilir; dikkatinizi geliştirebilirsiniz. MentalUP Dikkat Egzersizleri'ni inceleyin.
Hiperaktif Nedir: Aşırı hareketlilik ve dikkatsizlik gibi öğrenmeyi etkileyecek güçte sorunlar yaşayan çocuklara hiperaktif denir.
Şeklinde görülen davranışlar; dehb belirtileri çatısı altında hiperaktivite belirtileri olarak değerlendirilebilir.
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi dikkat eksikliğinin sebepleri, dehb tedavisi öncesinde tek tek incelenmelidir. Çocuk neden hiperaktif veya neden dikkat bozukluğu var? Bunu tespit etmek için çeşitli nörolojik testler ve nöropsikiyatrik testler mevcuttur. Uzman doktorunuz sizi bu konuda yönlendirecek ve gerekli testlerin ilgili uzmanlarca yapılmasını sağlayacaktır. Bu testler sayesinde “dikkat eksikliği neden olur?” sorusuna yanıt verilir. Algısal mı, yorumsal mı, içgüdüsel mi yoksa motor alanında bir eksiklik mi var? Bozukluk derecesi nedir ve ilaç kullanımına gerek var mı? Hangi ilaçlar reçete edilmeli? Tamamı yanıt bulur. Akabinde dehb belirtileri de dikkate alınarak dikkat eksikliği tedavisi başlar.Çeşitli dikkat eksikliği ilaçları uygulanabilir veya Dikkat Güçlendirme Uygulaması gibi basit çözümler kullanılabilir. İlaçlı ve ilaçsız DEHB tedavisi hakkında daha detaylı bilgiyi bir sonraki yazımızda paylaşacağız.
İlaçlı DEHB tedavisi dışında alternatiflerinizi merak ediyorsanız Türkiye’de bir ilk olan ve TÜBİTAK desteği ile geliştirilen MentalUP Dikkat Egzersizleri'nden bahsedebiliriz. PEDAGOJİK ÜRÜN sertifikasına sahip olan MentalUP Dikkat Egzersizleri, dikkat ve konsantrasyon oyunları ile çocuğunuzun beynini zinde tutarak, dikkat gelişimi sağlar. Bu doğru!
Oyun şeklinde tasarlanmış dikkat ve konsantrasyon egzersizleri sayesinde çocuğunuza ısrar etmek zorunda kalmadan dikkatini güçlendirebilirsiniz. Çocuğunuz tablet, telefon veya bilgisayar ile oyun oynadığını düşünürken aslında dikkat ve konsantrasyon egzersizleri ile meşgul olur. Hem eğlenir hem gelişir.
MentalUP Dikkat Egzersizleri:
DİKKAT EGZERSİZLERİNE ÖRNEK
Dokunma, koklama, tatma, işitme ve görme olmak üzere 5 duyu organından herhangi birinde yetersizlik (sağlıklı çalışmama) durumu olursa dikkat eksikliğine sebep olabilmektedir. Bununla birlikte;
gibi organizmaya bağlı sebeplerden kaynaklanabilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisi çok yönlü bir inceleme gerektirir. Yukarıda saydığımız sebeplere ek olarak;
dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebebiyet verebilmektedir. Çocuk yaşlarda yeterince dikkat egzersizi yapmamış olmak veya dikkat geliştirici faaliyetlerde çok fazla bulunmamak, ilerleyen yaşlarda konsantrasyon yeteneğimizi köreltebilir. Beyin, az kullanılan alanlarda tembelleşebiliyor. Bu bir hastalık olmamakla birlikte, yaşıtlarımıza oranla odaklanma sorununu daha fazla hissetmemize neden olabiliyor. Dolayısıyla, erken yaşta oyun, kitap, spor ve benzeri etkinliklerle bol bol beyin egzersizi yapmak, dikkate dayalı bozuklukların önüne geçmek için önemlidir.
Kombine DEHB, dikkatsiz DEHB, hiperaktif/dürtücü DEHB olmak üzere 3 farklı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu vardır.
EK BİLGİ: Tedavi süresince nöropsikiyatrik testlerde veya kliniklerde attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) ifadesiyle karşılaşabilirsiniz. Bu tanım ve kısaltma kafanızı karıştırmasın. Attention deficit hyperactivity disorder, dikakt eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun ingilizcesidir; ADHD ise kısaltmasıdır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu her ne kadar çocuklara özgü bir problemmiş gibi görünse bile yetişkinlerin de hayatını etkileyen önemli bir problemdir. Doğru tanı ve doğru tedavi ile hem çocukların hem de yetişkinlerin son derece başarılı sonuçlar almaları mümkündür. Bunun için ilk olarak dehb belirtileri dikkate alınmalı ve ona göre tedavi süreci başlatılmalıdır. Çocuklarda dehb belirtilerini inceledik şimdi de yetişkinlerde hangi belirtiler bize ipucu verebilir, ona bakalım.
Bu belirtilerden bir ya da birkaçına sahipseniz ve uzun süredir devam ediyorsa dehb belirtilerini dikkate almalı ve bir uzmandan yardım almalısınız. Bu aşamada dilerseniz yetişkinlerde dehb yazımızı okuyabilir ve daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.