Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP) Nedir?

Yaşıtları ile karşılaştırıldığında onlardan daha yetenekli olan ve hatta bu yetenekleri ile çevresindekileri kendine hayran bırakan bir çocuğunuz varsa bu konuyu dikkatlice okumalısınız. Belki de çocuğunuz kendisine uzanacak o eli bekliyordur. Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı (TÜZDEV) Genel Başkanı Kemal Tekden’e göre, “Türkiye’de 400.000’in üzerinde dahi çocuk var.

ÜYEP, ilköğretim ya da ortaöğretim dönemindeki öğrencilerin, normal eğitim süreçlerini aksatmayacak şekilde üniversite eğitimlerini temel alan alan bir programdır. Bu özelliği ile BİLSEM’e de benzetilmektedir.

ÜYEP, Anadolu Üniversitesi Üstün Zekalıların Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanlığı tarafından ve TÜBİTAK işbirliği ile 2007 yılında temelleri atılan bir eğitim programıdır. 2014’te uygulama ve araştırma merkezi haline gelmiştir. İçeriği ve kapsamı açısından düşünüldüğünde Türkiye’nin bu alandaki ilk ve tek eğitim programı olarak da kabul edilebilir.

Bu programın temel amacı; üstün zekalı ve yaratıcı çocukların standart eğitim modellerinden farklı olarak eğitime tabi tutulması, rehberlik edilmesi ve entelektüel bireyler haline getirilmesidir. Söz konusu eğitimler vasıtasıyla bilimsel araştırmalar yapılmakta, zeka ölçümleri ile üstün yetenek sahibi öğrenciler tanılanmaktadır.

ÜYEP’te bulunma fırsatı yakalayan öğrencilere, bireysel becerilerini keşfedebilecekleri ve bu becerilerini geliştirebilecekleri sosyal bir ortam sunulmaktadır.

Bu programlar kapsamında bilimsel etkisi araştırıldıktan sonra kullanılan ve kalıcı başarı sağlamayı amaçlayan müfredat modellerini şöyle sıralamak mümkündür:

• Paralel Müfredat Modeli
• Maker Müfredat Farklılaştırma Modeli
• Müfredat Daraltma Modeli
• Başarılı Zeka Kuramı Davranışsal Kazanımları

Tüm bu modellere ek olarak, yaratıcı düşünme ve analitik (çözümlemeli) düşünmeye dayalı yöntemler de öğretim esnasında kullanılmaktadır. Bunları ise şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yaratıcı Problem Çözümü
• Yaratıcı Zıt (karşıt) Düşünme
• Seçici Problem Çözümleri
• Sosyal Bağlamda Aktif Düşünme
• DISCOVER Problem Matrisi
• Taba Kritik Düşünme Stratejileri

Özel ve Üstün Yetenekli öğrencilere yönelik olarak MEB tarafından geliştirilen yeni müfredatın proje koordinatörü Prof. Dr. Uğur Sak, bu öğretim programlarının dünyada bir ilk olma özelliği taşıyacağını ifade ederek; amaçlarının okul öncesinden başlayarak bütün süreçlerde üreten, sorgulayan ve yaratıcı özellikleri olan bireyler yetiştirmek olduğuna dikkat çekiyor.

Kaynak: https://www.memurlar.net/haber/829516/ozel-yetenekli-ogrenci-mufredati-dunyada-bir-ilk.html

Üstün Yetenekli Çocuklar Nasıl Fark edilir?

Prof. Dr. Uğur Sak’a göre, bir çocuk 5 yaşından önce okumayı öğrenen çocuklar, genelde üstün zeka özellikleri gösteriyor. Ayrıca 3-4 yaşlarında yazma becerileri oluşan çocukların ise matematik becerilerinin gelişme eğiliminde olduğu düşünülüyor. Bu noktada en önemli görev, anne-babalar düşüyor. Eğer çocuğunuzda bu beceriler gelişiyorsa “üstün zekalı çocuk” kavramından söz etmek mümkün. Tüm bunların yanında, yaşıtlarına göre daha erken konuşan, yürüyen ya da okuma-yazma becerileri edinen çocuklar da üstün yeteneklere sahip olabiliyor.

ÜYEP Başvurusu Nasıl Yapılır?

ÜYEP (Üstün Yetenekliler Eğitim Programları) başvurusu için her sene Kasım ve Aralık aylarında Eskişehir’de bulunan bütün okullara sınav tarihlerini, başvuru şartlarını ve diğer detayları içeren afişler ile tanıtıcı materyaller gönderilir. İlgili materyallerde işaret edilen tarihler içerisinde 5. sınıf düzeyinde olan bütün öğrenciler başvuru yapabilir.

Buna ek olarak ilgili sınav tarihlerine ve başvuru için gereken şartlara her zaman uyep.anadolu.edu.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca ÜYEP resmi Facebook sayfası üzerinden de güncel duyuruları takip edebilirsiniz: https://tr-tr.facebook.com/uyepanadolu/

ÜYEP Başvurusunda Gerekli Evraklar

Üstün Yetenekliler Eğitim Programları başvurusu için gereken evraklar güncel web sitesi üzerinden de duyurulmaktadır. ÜYEP başvurusunda şunları yanınızda bulundurmayı unutmayın:

• Bir tane vesikalık fotoğraf (Her ihtimale karşı birden fazla olmasını öneririz.)
• Nüfus cüzdanının aslı ve fotokopisi
• Öğrenci belgesi (öğrenci hangi okulda öğrenim görüyorsa, oradan alabilirsiniz)
• Ödemenin yapıldığına dair dekont

ÜYEP’e sadece Eskişehir’de yaşayanlar mı başvurabiliyor?

Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP) sınavına başvuru için Eskişehir’de yaşama şartı aranmıyor. Türkiye’nin her yerinden başvuru yapılabiliyor fakat bu programdaki dersler yalnızca Anadolu Üniversitesi’nin Eskişehir’deki Yunus Emre Kampüsü’nde verilmektedir. Bundan dolayı Eskişehir’de yaşıyor olmak bir avantajdır.

ÜYEP’e Telefonla Başvuru Var mı?

Ne yazık ki ÜYEP başvuruları telefonla ya da online başvuru şeklinde yapılamıyor. ÜYEP yetenek sınavı sırasında başvuru formları istenmekte ve bunlar kontrole tabi tutulmaktadır. Bu formlar ise fiziksel olarak başvuru esnasında verildiğinden telefon ve online başvuru kabul edilmemektedir. Başvurular yalnızca ÜYEP ofisi vasıtasıyla yapılmaktadır.

Başvuru Sırasında Öğrenci de Olmalı mı?

ÜYEP başvurusu esnasında öğrencinin de bulunması şart değildir. Öğrencinin kendisi başvuru yapabildiği gibi, velisi ya da öğretmeni de bu başvuruyu; öğrenci adına gerçekleştirebilir.

Sınava Girerken Öğrencinin Yanında Olması Gerekenler

ÜYEP sınavına girerken, tıpkı diğer herhangi bir sınavda olduğu gibi kurşun kalem ve silgi unutulmamalıdır. Bunun dışında aşağıdaki belgeler de sınava girerken öğrencinin yanında olmalıdır:

• Başvuru yapıldığında, ÜYEP ofisi tarafından verilen ÜYEP logolu ve öğrencinin fotoğrafı bulunan başvuru formu,
• Nüfus cüzdanının aslı

ÜYEP Tanılama Testleri Nasıl Yapılır?

ÜYEP tanılama testleri; genel zeka, matematiksel yetenek ile bilimsel yaratıcılık alanındaki ölçümlemeler ile gerçekleştirilir.

Sınav, 2 oturumdan meydana gelir ve ilk oturumda genel zeka ile matematiksel yetenek alanlarındaki yetkinliği ölçümleyen sınavlar yapılır. İlk oturumdaki test sonucunda elde edilen puan toplam puanın %70’ini oluşturur. Genel zeka ile matematiksel yetenek alanlarındaki testler, çoktan seçmelidir.

İkinci oturum sınavı ise bilimsel yaratıcılık alanındaki yetkinliği ölçer. Bu test sonucunda alınan puan ise toplam puanın % 30’luk bir kısmını oluşturur. Bilimsel yaratıcılık testinde öğrencilere, açık uçlu sorular ve problemler yöneltilir. Soruların birden çok doğru cevabı olabilir. Dolayısıyla bu testte öğrenciden, her problem için üretebildikleri kadar çok yanıt üretmesi istenir.

Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Modeli (ÜYEP) ve Sosyal Geçerliği üzerine hazırlanmış bilimsel makalede de işaret edildiği gibi: “ÜYEP tanılama modelinde 4 özgün özellik mevcuttur:

1. Yeteneğin Alana Özgü Ölçümü
2. Çoklu Ölçüt Kullanımı
3. Örnekleme Dayalı Tanılama
4. Doğal Seleksiyon - Uyumsal Ayıklanma Modeli

ÜYEP’te Hangi Dersler Var?

Hem sonbahar hem de ilkbahar dönemlerinde fen, matematik ve kişilik eğitimlerine yönelik dersler verilir. Yaz dönemlerinde ise bu derslere ek olarak seçmeli biçimde aşağıdaki dersler ve benzerleri de verilmektedir:

• Yaratıcı Drama
• Yaratıcı Fotoğrafçılık
• Yaratıcı Yazma
• İngilizce Akıcı Konuşma
• İngilizce Eleştirel Okuma
• Bilgisayar Destekli Algoritmik Uygulamalar
• Ayrıca birçok başka seçmeli ders ile öğrencilerin gelişimleri desteklenmektedir.

# İleri Matematik: Bu derste öğrencinin, matematiksel kuramlar ile gerçek hayat arasındaki bağlantıyı kurmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. İleri matematik dersinde öğrenci, matematiksel konuları kavramsal bazda öğrenip; ardından da bu bilgiyi gerçek hayatta karşılaşılan olaylar karşısında nasıl kullanabileceğini ve çözüm üretebileceğini deneyimler. Ders esnasında öğrenciler, hem örgün öğretimdeki sınıflarına göre hem de ileri matematik derslerine katılma imkanı bulurlar. Matematiksel anlamda öğrencilerin yaratıcı yönlerinin gelişmesi için farklı tiplerde problemler ve bu problemlerin çözüm yolları sunulur.

Bu derste her dönem başına 4 ünite vardır. Ünitelerin ilk saatlerinde sabit eğitmenlere bir öğretim üyesi eşlik eder ve dolayısıyla ders kapsamı daha zengin bir hale gelmiş olur. Örgün öğretimdeki standart matematik konuları bazıları “ileri matematik” dersinde de özümsenerek ve detaylı olarak işlenir. Bu konulara ek olarak müfredattan bağımsız matematik konuları ile öğrencilerin, matematik alanında gelişimlerinin hızlandırılmasına yönelik çalışmalar yapılır.

Uygulanan bu çalışma modeli ile üstün yetenekli öğrenciler, kolayca anladıkları matematik konularına fazla zaman harcamazlar. Kolay matematik konularından ziyade, matematiksel anlamda kendilerini geliştirebilecekleri ve zorluk düzeyi yüksek konular ön planda tutulur.

Bütün bunların yanında; matematik alanında çığır açmış dahilerin hayatlarından bazı kısımlar ve anekdotlar, belgeseller, matematik projeleri ve matematik yarışmaları ile çok yönlü bir ders içeriği oluşturulur. İleri Matematik dersinde en sık kullanılan teknikler aşağıdakilerdir:

• Seçici Problem Çözme (SPÇ)
• Yaratıcı Problem Çözme (YPÇ)
• DISCOVER Problem Matrisi

# Fen Bilimleri: Bu dersin içeriğinde şu alanlarda eğitimler mevvuttur: Fizik, kimya, biyoloji, ekoloji.

Dersler işlenirken çok geniş bir yelpaze seçilir ve öğrencilerin kalıcı öğrenme sağlaması amaçlanır. Bu aşamada araştırma yöntemleri, konuyla ilgili hipotez geliştirme, söz konusu hipotezin test edilmesi, veri toplama teknikleri, analitik düşünce, yaratıcı düşünce gibi faktörler en çok önemsenen seçenekler arasında bulunur.

Fen Bilimleri derslerinde öğrencilerin konuyu en ince ayrıntısına kadar ele alarak araştırma yapması, ilgi alanlarında ciddi bir ilerleme kaydetmelerine olanak sağlamaktadır. Bu ders kapsamında öğrencilerin, kuramsal öğrenmenin sonucu olarak edindikleri bilgileri proje geliştirmek suretiyle gerçek hayattaki problemlerin çözümü için kullanmaları amaçlanmaktadır.

# Kişilik Eğitimi: Bu derste ana eksen evrensel değerlerdir. Ders sırasında hem Türkiye hem de dünyadaki güncel olayların; öğrencilerin alakaları ve ihtiyaçları doğrultusunda değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Temel ders biçimleri; örnek olaylarla ilgili tartışmalar, belgesel izleme ve yorumlama ile uygulamaya yönelik çalışmalardır. Derste ayrıca, karakter eğitimine destek olarak “Etik İkilemlerin Çözümü” ile “Taba stratejileri”nden de faydalanılmaktadır.

# Endüstriyel Tasarım: Bu dersin amacı, öğrencilerin tasarımsal süreçleri ve tasarımları şekillendiren sosyal ögeleri öğrenmeleri ve bu alandaki problemlere çözüm üretebilme becerileri geliştirmesidir. Bu amaca yönelik olarak dersler esnasında öğrencilerin üç boyutlu ürün tasarımları yapmasına olanak sağlanır. Bu dersler işlenirken endüstriyel tasarım özelinde çalışmalar yürüten araştırmacıların desteğiyle bilgisayar destekli tasarım ve buna bağlı olarak üretim teknolojilerinden faydalanılmaktadır.

# Yaratıcı Yazma: Öğrencilerin nitelikli ve entelektüel bireyler olmalarına yönelik olarak bu ders sırasında edebi metinler ve türleri ile ilgili bilgi aktarımı sağlanır. Hikaye, masal ya da şiir gibi edebi türlerin özelliklerinin işlenmesinin yanında örnekler üzerinden gidilerek eserler, eleştirel anlamda; tartışılarak incelenmektedir.

# İngilizce: Öğrencilerin nitelikli ve entelektüel bireyler olmalarına yönelik olarak bu ders sırasında edebi metinler ve türleri ile ilgili bilgi aktarımı sağlanır. Hikaye, masal ya da şiir gibi edebi türlerin özelliklerinin işlenmesinin yanında örnekler üzerinden gidilerek eserler, eleştirel anlamda; tartışılarak incelenmektedir.

1. Critical Reading in English (Okuma)
2. Fluent Speaking in English (Yazma)

Bu dersleri alan öğrencilerin hem sosyal becerilerinin gelişimi desteklenir hem de yeni bir dilde kendini net olarak ifade edebilen öğrencinin özgüveni yükselir. Bu derste edindikleri becerilerle öğrenciler, iletişim konusunda analitik düşünme becerilerinin gelişimini de desteklemiş olurlar.

# Yaratıcı Drama: Bu dersin temel amacı, Üstün Yetenekliler Eğitim Programları’na katılmış öğrencilerin, bir olay ya da durumu canlandırmak suretiyle; eleştirel bakabilme, sosyal açıdan gelişime, takım halinde çalışma, iletişim kurma, problemlere çözüm üretme, hayal etme, olayları geniş bir çerçevede değerlendirme ve kendini karşısındaki kişinin yerine koyma becerileri kazanmasıdır. Ders esnasında oyunlar, doğaçlamalar, karşılıklı görüşmeler ve rol kartları kullanımı gibi yöntemler uygulanır.

# Bilgisayarda Algoritmik Uygulamalar: Bu derste, öğrencinin algoritmik düşünmeye dayalı beceriler kazanması ve bu becerilerini geliştirmesi amacı güdülmektedir. Ders esnasında, algoritmanın kavramsal olarak değerlendirilmesi ve gerçek yaşam içerisinde karşımıza çıkan algoritmik örneklere yönelik tartışmalar yapılmaktadır. Bunları takiben, algoritmaya dayalı becerilerin kazanılması ve geliştirilmesinde sıklıkla yararlanılan Scratch adı verilen programlama mekanizması kurulur, kullanımı ve arayüzü uygulamaya dayalı olarak öğrencilere aktarılır. Scratch sayesinde, öğrenmesi zaman alan programlama dillerinin yerine tıkla-sürükle-bırak metodu ile animasyon, hikaye ya da oyunlar yaratılabilir.

# Yaratıcı Fotoğraf: Bu ders, ÜYEP Yaz Programı’nda sunulmaktadır. Ders içeriğinde temel fotoğrafçılık bilgileri, fotoğrafçılık uygulamaları, fotoğraf makinelerini tanıma, özelliklerini öğrenme, ışık kullanımı, perspektif ve kompozisyon kullanımı ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Ayrıca fizyogram ışık oyunlarının fotoğraflanması ile hareketli nesnelerin çekimine yönelik uygulamalar ve fotoğraf gezileri de öğrencilerin, bu derste edinecekleri tecrübelerdir.

# Dijital Öyküleme: Bu ders kapsamında sosyal öyküler, ders sırasında dijital olarak hazırlanır ve kullanıma sunulur. Birçok sebebe bağlı olarak, kişisel özellikleri ve eğitime dayalı yeterlilikleri, yaşıtlarından farklı olan özel gereksinimli bireylerin sosyal becerileri edinmesi için uygulanan sosyal öyküler bu dersin de konusudur. Derste sunulan ve her öğrenciye göre ayrı olarak şekillendirilen sosyal öyküler vasıtasıyla, bireylerden beklenen sosyal davranışlar kazandırılır. Dijital Öyküleme dersinde bireyler, kendi yaşıtlarına göre önemli olan konuları temel alan sosyal öykülerin hazırlanmasını sağlar ve sözkonusu öyküleri de derslerde öğrenmiş oldukları programlar sayesinde dijital dünyaya taşırlar.

# Akıl Oyunları Tasarımı: Ders sırasında öğrenciler, kendilerine ait oyunları yapıbilimsel (morfolojik) olarak sentezler; ayrıca özelliklerine göre listeleme yaparak dizayn etme imkanı bulurlar. Var olan oyunların çeşitli içeriklerini değiştirmek, oyunlarda bulunan bazı özellikleri birleştirmek, yeni özelliklerle desteklemek gibi seçenekleri kullanarak, yeni ve kendilerine özgü ürünler meydana getirebilirler.

# Felsefe: Geçmişten bugüne kadar yaşamış ve düşünmüş, sorgulamış bütün düşünürlerin sorguladığı kavramları, öğrencilerin de kendi düşünce süzgeçlerinden geçirerek, şahsi bakış açılarıyla düşünmeleri, sorgulamaları ve tartışmaları bu dersin temel amaçlarından biridir. Ayrıca ders sonunda öğrencilerin, tartıştıkları konuyla ilgili neden-sonuç ilişkisini de kurmaları amaçlanmaktadır.

Bilinen felsefe eğitimleri bu derste kullanılmamakta, bunun yerine öğrencilerin dikkatle dinlemesine olanak verecek öykülerin sistematik sorgulama yöntemi ile tartışma odağını kurmaya yönelik Sokrates Yöntemi kullanılmaktadır. Böylece, irdeleme ile düşünme becerilerinin gelişimine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

# Diğer Dersler: ÜYEP’te yukarıda belirttiğimiz dersler dışında ya da o derslerin müfredatı içinde birçok farklı ders sunularak, öğrencilerin; geniş çerçeveli bir eğitim süreci geçirmeleri hedeflenmiştir. ÜYEP’te aşağıdaki dersler de sunulmaktadır:

• Animasyon
• Botanik
• Buluş Kompozisyonları
• Ekolojik Tasarımlar
• Eleştirel Okuma
• Entemoloji (Böcek Bilimi)
• Fraktal Geometri
• Kapasite Gelişimi
• Mühendislik Projeleri
• Olimpiyatlar
• Reklam İnceleme ve Analiz
• Sayıların Evrimi
• Seramik ve Tipografi
• Adli Biyoloji
• Astronomi
• Sinema Eleştirileri
• Fizikte Çığır Açan Deneyler
• Fosil Bilimi
• Karşılaştırmalı Edebiyat
• Kuantum Fiziği
• Kuantum Fiziği
• Kültürel Farklılıklar
• Mitoloji
• Moleküler Biyoloji ve Genetik
• Oyun Teorileri
• Psikolojiye Giriş
• Sanat Terapisi
• Sayı Teorisi
• Yapay Zeka
• Zooloji (Hayvan Bilimi)
• Karikatür
• Korece
• Oryantiring (Harita ve pusula yardımıyla yol bulma)
• Rönesans’tan Günümüze Sanat Akımları

Dersleri Kim Veriyor?

ÜYEP kapsamında sunulan her temel dersin yürütülmesi; üstün yetenekli öğrencilerin eğitimine yönelik alanlarda yüksek lisans ya da doktora yapan uzmanlar tarafından sağlanır. Buna ek olarak, her ünitenin en başında, ilgili alanlardaki bir öğretim üyesi tarafından öğrencilere 1 saat boyunca eşlik eder ve onlara bambaşka bakış açıları ile bakma fırsatı verir.

ÜYEP’te Devam Zorunluluğu Var mı?

ÜYEP’te, tıpkı örgün öğretimde olduğu gibi devam zorunluluğu vardır. Bir öğrenci, bir dersten ve bir dönemde en fazla % 30 oranında devamsızlık yapabilir. Yani 10 ders varsa en fazla 3 ders devamsızlık yapabilir. Belirtilen ders sayısından fazla devamsızlık yapan öğrencinin ÜYEP ile ilişiği sonlandırılır.

Kaç Saat Ders Var?

ÜYEP’te Güz Dönemi ve Bahar Dönemi’nde dersler, hafta sonları işleniyor. Hangi sınıf olduğuna bakılmaksızın bütün sınıflarda öğrenciler bir gün sabah ders işledilerse, ertesi gün öğleden sonra işlerler.

• 5. sınıflar, hafta sonları ve toplamda 5 saat,
• 6. ve 7. sınıflar 7 saat
• 8. sınıflar da 6 saat eğitim alırlar.

ÜYEP Yaz Dönemi Tarihleri

Önceden belirtilmiş bir tarih olmadığı sürece ÜYEP Yaz Dönemi, yaz tatilinin ilk 2 haftasıdır. Bu noktada, velilerin bahar döneminin sonlarına doğru ÜYEP web sitesini takip ederek yaz dönemi tarihleri konusunda bilgi almaları önerilir.

Çocuğuma ÜYEP Zeka Testi Yaptırabilir miyim?

Eğer 4 - 12 yaş grubunda bir çocuğunuz varsa ÜYEP zeka testi yaptırabilirsiniz. Bunun için öncelikle kurum telefonundan arama yapmanız ve danışmadan randevu almanız gerekmektedir. Randevu sonrası size verilen tarihte uzmanlar tarafından zeka testi uygulanır. Aynı şekilde randevu alarak, diğer danışmanlık hizmetlerini de değerlendirmeniz mümkündür.

Kaynak: https://uyep.anadolu.edu.tr/sss